یکی از سنت های باستانی ایرانیان برگزاری جشن چهارشنبه سوری بوده که شب چهارشنبه آخر هرسال، ایرانیان در همه شهرها با برپایی آتش، مراسم باشکوهی برگزار می کردند. این آیین از آن جهت به غروب آخرین سه شنبه (شب چهارشنبه) موکول شده است که زرتشت، با رسیدگی حساب های گاهشماری به تنظیم و تدوین دقیق تقویم توفیق یافت و آن سالی بود که تحویل سال به سه شنبه ای مصادف شد که نیمه آن سه شنبه تا ظهر، جزئی از سال کهنه و نیمه بعدازظهر جزو سال نو به حساب آمد و چون آغاز هر روز را در نیمه شب همان روز می دانستند، بنابراین فردای آن سه شنبه را نوروز شناختند و شبش را جشن گرفتند و آتش افروختند و از آن پس آن شب را چهارشنبه سوری قرار دادند. به یک عقیده دیگر ایرانیان مراسم آتش افروزی در آستانه سال نو را پس از قبول اسلام، در آخرین چهارشنبه سال قرار داده اند، تا از عقیده اعراب پیروی کرده باشند که روز چهارشنبه یا یوم الاربعا» را شوم و نحس می دانستند. درمورد وجه تسمیه «چهارشنبه سوری» عقیده دارند، به مناسبت آتش افروزی، آن شب را «سور» (سرخ) نامیده اند. در مطلب زیر که بررگفته از کتاب فرهنگ مردم است آداب چهارشنبه سوری آمده است.

آداب اصلی چهارشنبه سوری در سراسر مناطق ایرانی نشین یکی است ولی در برخی از شهرها سنت های کوچکی به آن اضافه شده و بر شیرینی و زیبایی آن افزوده است; این آداب و سنت ها به طور خلاصه چنین است: 

-  آتش افروزی: زیباترین و قدیمی ترین آداب مربوط به چهارشنبه سوری، برافروختن آتش و جستن از روی آن است. این کار عصر سه شنبه آخرسال که فردایش چهارشنبه است انجام می شود. باید اشاره کرد که تمام آداب و سنت های چهارشنبه سوری، در شب چهارشنبه آخر سال برگزار می گردد. آتش را در حیاط خانه و یا در کوچه و یا یک میدان باز و با گذاردن سه کپه (بوته) روشن می کنند و در حین جستن از روی آن می خوانند: «زردی من از تو/ سرخی تو از من» به این معنا که بیماری ها و ناخوشی ها را به دور می ریزم و سلامتی و تندرستی تو را در خود می گیرم. پس از سوختن بوته ها، خاکستر باقیمانده را جمع می کنند و کنار دیوار می ریزند و کسی که خاکستر را بیرون ریخته باید در بزند و از درون خانه از او بپرسند: «کیه؟» و او جواب بدهد: «منم.» بعد از او بپرسند: «از کجا آمده ای؟» و او جواب دهد: «از عروسی.» سپس از او بپرسند: «چه آورده ای ؟» و او بگوید: «تندرستی.» 

-  کوزه شکنی: یکی دیگر از مراسم مخصوص چهارشنبه سوری آن بوده که کوزه کهنه ای را برمی داشتند و در آن مقداری نمک و ذغال و سکه ده شاهی می انداختند و هر یک از افراد خانواده یک بار کوزه را دور سر می چرخاند و نفر آخری آن کوزه را از پشت بام، به کوچه می افکند و می گفت: «درد و بلای ما بره توی کوزه و بره توی کوچه.»

-  فالگوش: از دیگر مراسم مربوط به چهارشنبه سوری، فالگوش ایستادن است; بدین معنی که کسانی که حاجتی دارند، نیت می کنند و سر چهارراه یا در معبری فالگوش می ایستند و به حرف نخستین عابری، که از کنارشان می گذرد توجه می کنند و هر کلام که از دهان او درآید در استجابت مراد خود به فال بد یا خوب می گیرند، اگر گفته عابری موافق با آرزوی صاحب حاجت باشد آن آرزو را برآورده شده می دانند. بعضی ها به جای رفتن به چهارراه و معابر، این کار را در پشت در اتاق هم انجام می دهند و نخستین سخنی که از پشت در اتاق شنیدند را به فال بد و یا خوب در اجابت حاجتشان فرض می کنند.

-  آجیل چهارشنبه سوری: رسمی که از قدیم در ایران متداول است، تهیه و خوردن آجیل چهارشنبه سوری است. این آجیل شور و شیرین، مانند آجیل مشکل گشاست; یعنی علاوه بر مواد اصلی بو داده شور و شیرین، مانند آجیل، برگه هلو و زردآلو، قیسی، کشمش سبز، مویز، باسلق، پسته و بادام، فندق بو نداده، نقل، شکر، پنیر، و مغز گردو هم اضافه می کنند. تهیه این آجیل را برای استجابت یک مراد نذر می کنند. خوردن این آجیل در شب چهارشنبه سوری، به اعتقاد مردم باعث شگون و خوش یمنی است.